Odkrywanie Łemkowszczyzny - Bednarka

Bednarka ( z łemkowskiego Bodnarka)  - wzmiankowana po raz pierwszy w 1401 roku była wsią na prawie niemieckim której sołtysem był Polak Przecław. Przypuszczalnie był też zasadźcą tej miejscowości powstałem po 1377 roku. On to sprzedał w 1401 Wojciechowi Gładyszowi młyn w Jodłowej i sołectwo w Bednarce. Od 1420 obowiązywalo tam już prawo wołoskie.

Pierwszym kniazie był niejaki Laczlaus Walachus. Warto zaznaczyć że osady na prawie wołoskim lokowano na terenach górzystych i trudnych w uprawie. Były to więc miejsca gdzie ze względu na warunki terenowe i adaptacyjne nie sprawdziły się wcześniejsze lokacje na prawie niemieckim.

W 1785 roku we wsi mieszkało 493 grekokatolików ( najczęstsze nazwiska: Ciupkam Kohut, Popowczak, Prońko, Szczerba), 82 rzymskokatolików ( przysiółek Bednarskie) i 5 Żydów.

W 1936 roku we wsi mieszkało 771 grekokatolików, 250 rzymskokatolików (Bednarskie), 11 Żydów i 52 baptystów. Ci ostatni mieli swój dom modlitewny w pobliskim Wapiennem.

Mieszkańców Bednarki inni Łemkowie nazywali "Pupkaramy" lub "Cycakamy. Przezwisko miało się wziąść od kroju kołnierza czuchy - charakterystycznego dla Łemków szerokiego płaszcza z brązowego samodziału, narzucanego na ramiona jak peleryna. Czucha posiadała duży, spadający na plecy kołnierz, który w razie słoty lub zawiei można było zarzucić na głowę i zawiązać jak kaptur. Kołnierze czuch noszonych w Bednarce były obszyte białym sznurkiem układanym w pętelki, zwane "pupky" lub "cycaky".

W ramach akcji "Wisła" w czerwcu 1947 roku wysiedlono z Bednarki 433 Łemków ( we wsi pozostało 64 Polaków). Po 1956 roku do Bednarki chciało wrócić wielu wysiedlonych Łemków. Udało się to jednak ledwie kilku rodzinom. Obecnie wieś liczy około 344 mieszkańców, w tym kilkunastu Łemków.

We wsi stoi dobrze zachowana, orientowana, murowana cerkiew pod wezwaniem Opieki Najświętszej Maryi Panny z 1900 roku. Wzniesiono ją głównie dzięki pomocy emigrantów. Na poczatku XX wieku na 860 mieszkańców wsi, 360 pracowało w Ameryce. W odróżnieniu od tradycyjnej, trójdzielnej cerkwi łemkowskiej, nie ma babińca ( tylko nawę i prezbiterium).

Zamiast niego, podobnie jak na słowackiej, południowej Łemkowszczyźnie, zbudowano dwie wieże. W środku zachowany jest częściowo stary ikonostas. Jego górna część jest nowa, namalowana kilka lat temu przez malarzy z Ukrainy. Obok cerkwi stoi drewniany krzyz wzniesiony na pamiątkę 950 lecia chrztu Rusi Kijowskiej. Dziś cerkiew pełni funkcje kościoła rzymskokatolickiego pod wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, będącego filia parafii z Lipinek.

Na poddaszu cerkwi schronienie znajduje kolonia rozrodcza podkowca małego , zagrożonego gatunku nietoperza.  Ich kolonia liczy około 35 - 5 osobników.

Na przeciwko cerkwi, po drugiej stronie drogi wojewódzkiej  relacji Gorlice - Nowy Żmigród znajduje się cmentarz wiejski. Na jego terenie pochowani są zarówno grekokatolicy jak i rzymskokatolicy oraz baptyści. Wydzielona jest na nim również kwatera wojskowa.

Cmentarz wojenny nr 84 zaprojektował Hans Mayer. Znajduje się na terenie cmentarza wiejskiego jako wydzielona kwatera, w jego najwyższej części. Na planie prostokąta zajmuje powierzchnię około 122 m kwadratowych. Otoczony jest ogrodzeniem z słupków betonowych połączonych podwójnymi rurami gazowymi .

Cmentarz został wyremontowany w okresie międzywojennym kiedy nadano mu obecny wygląd. Zachowały się nagrobki z oryginalnymi tablicami emaliowanymi i nazwiskami części z pochowanych. Nie zachował się wysoki, drewniany krzyż centralny. Na cmentarzu pochowano 27 żołnierzy w 7 mogiłach zbiorowych i 4 pojedynczych ( 14 Rosjan i 13 Niemców).

Na cmentarzu zachowało się również kilka starych, kamiennych, łemkowskich nagrobków. Niektóre wymagają w chwili obecnej remontu. Miejmy nadzieje że wysiłkiem społeczników dojdzie on do skutku...

Mimo iż przez Bednarke nie prowadzą żadne szlaki turystyczne miejscowość ta z pewnością godna jest bliższego poznania. Widokowe wzgórza na północ od wsi pokryte są rozległymi łąkami skąd podziwiać można widok na Pogórze Jasielskie oraz na pasmo Magury Wątkowskiej.

                                             Widok na pasmo Magury Wątkowskiej

   Łąki wsi Bednarka cały rok pokryte są belami siana

Taką tabliczkę spotkaliśmy w okolicznym lesie :) 

Straszą tutaj również budynki pamiętające czasy PRL-u , kończące obecnie swój żywot wśród zarośli....

Resztki zabudowań PGR-u

Znacznie lepiej prezentują się krzyże i kapliczki łemkowskie usytuowane przy drodze wojewódzkiej przebiegającej przez Bednarkę. Warto zatrzymać samochód i przyjrzeć im się z bliska :)

 Stara kapliczka przy szosie

Krzyż wieńczący kapliczkę w lutym 2017 znajdował się wewnątrz

 Święte obrazy 

    Krzyż u stóp Cieklinki, tuż nad drogą wojewódzką 

Bednarka jest kolejnym miejscem jakby trochę mniej znanym turystom. Jest raczej miejscowością przez którą się przejeżdza pędząc w stronę Nowego Żmigrodu, Dukli i dalej w Bieszczady. Lecz i tutaj można znaleźć malownicze widoki, pospacerować po okolicznych rozległych łąkach i rozkoszować się cudną przyrodą :)




Kamil





Źródła :


www.wikipedia.org

www.cielkin-ski.pl

www. iop.krakow.pl