by Tarnawka była małą wsią położoną w dolinie Wisłoczka, tuż u jego ujścia do Wisłoka. Być może, albo raczej prawdopodobne, że wiele osób nawet nie wiedziało, albo nadal nie wie, że taka wioska w Beskidzie Niskim w ogóle istniała - ale od tego są Magurskie Wyprawy. Dzisiaj trudno pokazać Wam zdjęcia z pozostałościami dawnej wsi, bo nie zostało nic. Kompletnie nic.
Takie wioski jak Tarnawka pokazują nam, jak szybko i łatwo można zlikwidować wieś, zapomnieć o niej.
Łemkowie od stuleci uprawiali tę trudną ziemię, mieszkali w tym niedostępnym miejscu z dala od większych miast, a gdy ich zabrakło nie znaleźli się chętni do tej mozolnej ,,orki na ugorze". Od ostatnich wysiedleń, czyli od 1947 roku nie osiedlił się tu nikt...
Jak to dawniej było...
Wieś Tarnawka pojawia się w dokumentach z 1530 roku, kiedy to Tarnawkę oraz sąsiedni Wisłoczek określano jako Tarnawę Dolną i Górną. W 1667 roku było tutaj 15 domów. Zabudowania ciągnęły się wzdłuż potoku Wisłoczek, począwszy od jego ujścia do Wisłoka.
Wcześniejsza cerkiew stała tutaj już podczas wizytacji dekanalnej w 1761 roku. Zanotowano wówczas, że wewnątrz na ścianach wisiało 9 ikon zapewne z wcześniejszej świątyni. W cerkwi była kamienna posadzka, a ikony namiestne przedstawiały Zbawiciela, Matkę Bożą, Pokrowę (Welon Matki Bożej) oraz Zaśnięcie NMP.
Prócz wyżej wymienionych komisja zauważa, że "chór oraz carskie wrota snycerskiej roboty, dobrze złotem i innymi farbami obmalowane".
Cerkiew ta przetrwała około 120 lat.
Cerkwisko - czyli miejsce po cerkwi
W roku 1860 zbudowano nową cerkiew noszącą wezwanie Opieki Matki Bożej (Pokrow). Dotrwała do czasów powojennych. Cóż można o niej powiedzieć. Wiadomo, że była trójdzielna, orientowana, oraz to, że była drewniana. Obok znajdowała się dzwonnica.
Cmentarz wiejski
Zaledwie 100 metrów od cerkwiska wędrując w stronę Wisłoczka, po drugiej stronie drogi znajduje się cmentarz, a raczej to co z niego pozostało.
Podczas remontu w 1997 roku wykopano z ziemi i postawiono na nowo kilka nagrobków. Wszystkie pochodzą z pierwszych dziesięcioleci XX wieku.
Najciekawszy nagrobek datowany jest na 1929 rok, znajduje się w południowo-wschodnim rogu cmentarza.
Wszystko co można spotkać w tym miejscu to resztki, cmentarz został po prostu zdewastowany. Zniknęły żeliwne krzyże, te kamienne zostały strącone. Latem wszystko ginie w zielsku...
Trochę zapomniane to miejsce, mimo iż znajduje się tuż przy drodze.
W Tarnawce, mimo iż była to wioska niewielka, bo licząca w latach 30. XX wieku 374 mieszkańców, funkcjonowała szkoła. Tamtejszy nauczyciel Władysław Baranowski sporządził w 1936 roku opis zabudowy wsi.
Pomaga on wyobrazić sobie jakie było to miejsce.
,,Zagrody są przeważnie w formie prostokąta, budynki drewniane, zwykle chałupa, stajnia i stodoła pod jednym nakryciem. Dachy w 15 % ze słomy. Mieszkania są jednoizbowe, lub z alkierzem o jedno- lub dwu- niskoosadzonych oknach.
Charakterystyczne są tym, że zwrócone są przeważnie na wschód lub północ, rzadko na zachód, na południe zaś okien nie ma. Przyczyną tego jest silny wiatr halny, który najbardziej daje się we znaki w zimie i późną jesienią. Same zaś okna są szerokie o niskich i malutkich szybach."
W Tarnawce z 10 na 11 sierpnia 1953 roku wypadł nocleg grupie turystów wędrujących czerwonym szlakiem na odcinku z Ustrzyk Górnych do Krynicy. Grupie tej przewodził młody ksiądz Karol Wojtyła...
Odwiedzenie cmentarza i cerkwiska nie zajmuje dużo czasu. Ale okolica jest bardzo ciekawa, historycznie i przyrodniczo.
Niedaleko stąd do wodospadu na Wisłoczku, znajdującego się obok bazy SKPB Rzeszów. Kolejną atrakcją jest ściana olzy w Rudawce Rymanowskiej.
Generalnie okolica jest mało odwiedzana przez turystów (nie wliczając olzy w Rudawce). wędrując po sąsiednim Wisłoczku, czy Puławach nie spotkacie zapewne innych piechurów.
©Kasia Skóra
Photo by ©Robert Jurczyk & ©Kasia Skóra
źródła:
W. Grzesik, T. Traczyk, B. Wadas ,,Beskid Niski od Komańczy do Wysowej", Warszawa 2015
Andrzej Potocki ,,W dolinie górnego Wisłoka i od Rymanowa po Jaśliska", Krosno 2013
Takie wioski jak Tarnawka pokazują nam, jak szybko i łatwo można zlikwidować wieś, zapomnieć o niej.
Łemkowie od stuleci uprawiali tę trudną ziemię, mieszkali w tym niedostępnym miejscu z dala od większych miast, a gdy ich zabrakło nie znaleźli się chętni do tej mozolnej ,,orki na ugorze". Od ostatnich wysiedleń, czyli od 1947 roku nie osiedlił się tu nikt...
Cerkwiska w Tarnawce strzegą wiekowe lipy
Jak to dawniej było...
Wieś Tarnawka pojawia się w dokumentach z 1530 roku, kiedy to Tarnawkę oraz sąsiedni Wisłoczek określano jako Tarnawę Dolną i Górną. W 1667 roku było tutaj 15 domów. Zabudowania ciągnęły się wzdłuż potoku Wisłoczek, począwszy od jego ujścia do Wisłoka.
Wcześniejsza cerkiew stała tutaj już podczas wizytacji dekanalnej w 1761 roku. Zanotowano wówczas, że wewnątrz na ścianach wisiało 9 ikon zapewne z wcześniejszej świątyni. W cerkwi była kamienna posadzka, a ikony namiestne przedstawiały Zbawiciela, Matkę Bożą, Pokrowę (Welon Matki Bożej) oraz Zaśnięcie NMP.
Prócz wyżej wymienionych komisja zauważa, że "chór oraz carskie wrota snycerskiej roboty, dobrze złotem i innymi farbami obmalowane".
Cerkiew ta przetrwała około 120 lat.
Nierówności... tyle zostało po cerkwi
W roku 1880 wieś Tarnawka była posiadłością hrabiny Anny Potockiej, która czerpała zyski z istniejącej tu karczmy.
Mieszkało wówczas w Tarnawce 347 grekokatolików i 6 Żydów. Chłopi tutejsi zatrudniali się w zakładzie kąpielowym i uzdrowisku w niedalekim Rymanowie, oraz w kopalni ropy naftowej w Rudawce Rymanowskiej.
Tarnawka była siedzibą parafii unickiej i obejmowała Wisłoczek, Zawoje i Rudawkę Rymanowską. W sumie do parafii należało na początku XX wieku prawie 1400 wiernych.
We wrześniu 1944 roku ponad połowa domów została zniszczona przez ostrzał artyleryjski, jaki prowadzili Rosjanie nacierający tędy w głąb doliny Wisłoka, a czasie operacji dukielskiej.
W kwietniu 1946 roku mieszkańców wysiedlono w rejon Tarnopola. Reszta zabudowań została rozebrana przez okolicznych mieszkańców.
W roku 1860 zbudowano nową cerkiew noszącą wezwanie Opieki Matki Bożej (Pokrow). Dotrwała do czasów powojennych. Cóż można o niej powiedzieć. Wiadomo, że była trójdzielna, orientowana, oraz to, że była drewniana. Obok znajdowała się dzwonnica.
Cerkiew została rozebrana w latach 1955-56.
Zdjęcie to stare i niewyraźne, ale daje chociaż wyobrażenie o cerkwi, która kiedyś tu stała.
Cerkiew w Tarnawce ze zbiorów Andrzeja Potockiego
Resztki cerkwi w Tarnawce
Nagrobek ks. Emiliana Ławrowskiego w Tarnawce
Teren gdzie znajdowała się cerkiew otaczają ogromne lipy. Potężne drzewa rosnące tuż przy drodze dostrzec można bez problemu.
Na cerkwisku znajdują się mogiły tutejszych parochów: ks. Emiliana Ławrowskiego (zmarł w 1884 r.), oraz dziekana jaśliskiego ks. Antoniego Beskida (1835-1926).
Były tutaj też groby rodziny Chomiaków, wieloletnich miejscowych cerkowników, jednak nie ma po nich śladu.
Ostatnim administratorem parafii był ks. Tadeusz Długosz, który wcześniej posługiwał w Chyrowej.
Nagrobek ks. Antoniego Beskida w Tarnawce
Zaledwie 100 metrów od cerkwiska wędrując w stronę Wisłoczka, po drugiej stronie drogi znajduje się cmentarz, a raczej to co z niego pozostało.
Podczas remontu w 1997 roku wykopano z ziemi i postawiono na nowo kilka nagrobków. Wszystkie pochodzą z pierwszych dziesięcioleci XX wieku.
Na tym cmentarzu prawie w ogóle nie ma krzyży...
Najciekawszy nagrobek datowany jest na 1929 rok, znajduje się w południowo-wschodnim rogu cmentarza.
Wszystko co można spotkać w tym miejscu to resztki, cmentarz został po prostu zdewastowany. Zniknęły żeliwne krzyże, te kamienne zostały strącone. Latem wszystko ginie w zielsku...
Trochę zapomniane to miejsce, mimo iż znajduje się tuż przy drodze.
Wszystko ,,w kawałkach"
W Tarnawce, mimo iż była to wioska niewielka, bo licząca w latach 30. XX wieku 374 mieszkańców, funkcjonowała szkoła. Tamtejszy nauczyciel Władysław Baranowski sporządził w 1936 roku opis zabudowy wsi.
Pomaga on wyobrazić sobie jakie było to miejsce.
,,Zagrody są przeważnie w formie prostokąta, budynki drewniane, zwykle chałupa, stajnia i stodoła pod jednym nakryciem. Dachy w 15 % ze słomy. Mieszkania są jednoizbowe, lub z alkierzem o jedno- lub dwu- niskoosadzonych oknach.
Charakterystyczne są tym, że zwrócone są przeważnie na wschód lub północ, rzadko na zachód, na południe zaś okien nie ma. Przyczyną tego jest silny wiatr halny, który najbardziej daje się we znaki w zimie i późną jesienią. Same zaś okna są szerokie o niskich i malutkich szybach."
W Tarnawce z 10 na 11 sierpnia 1953 roku wypadł nocleg grupie turystów wędrujących czerwonym szlakiem na odcinku z Ustrzyk Górnych do Krynicy. Grupie tej przewodził młody ksiądz Karol Wojtyła...
Niedaleko stąd do wodospadu na Wisłoczku, znajdującego się obok bazy SKPB Rzeszów. Kolejną atrakcją jest ściana olzy w Rudawce Rymanowskiej.
Generalnie okolica jest mało odwiedzana przez turystów (nie wliczając olzy w Rudawce). wędrując po sąsiednim Wisłoczku, czy Puławach nie spotkacie zapewne innych piechurów.
©Kasia Skóra
Photo by ©Robert Jurczyk & ©Kasia Skóra
źródła:
W. Grzesik, T. Traczyk, B. Wadas ,,Beskid Niski od Komańczy do Wysowej", Warszawa 2015
Andrzej Potocki ,,W dolinie górnego Wisłoka i od Rymanowa po Jaśliska", Krosno 2013
Kurde - przecież znam miejsce, a na zdjęciach Roberta - to jak bym jakąś krainę magiczną oglądał!
OdpowiedzUsuńciężko się zgodzić ze stwierdzeniem z pierwszego akapitu, jakoby ze wsi nie zostało nic.
OdpowiedzUsuńI jeszcze jedno pytanie się ciśnie - czy ciężko było napisać, że prace na cmentarzu w 1997r prowadził Magurycz?
Remonty to sprawka zazwyczaj Magurycza, lub nieistniejącego już Nadsania - protoplasty Magurycza.
UsuńJednak gdy nie mam pewności kto, to wolę nie pisać.