Osławica - dawna łemkowska wieś w Bieszczadach

Jedziemy od Jaślisk w stronę Komańczy, uwielbiam te przestrzenie, puste, rozpostarte aż po horyzont. Moszczaniec, Wisłok Wielki, Czystohorb...

Dziś jedziemy jeszcze dalej. W Komańczy skręcamy w prawo. Cel? Osławica.

Obecnie po cerkwi nie ma śladu... 

Ciągły głód poznawania nowych miejsc każe jechać ciągle przed siebie. Myślę, że coraz częściej będziemy ,,zapuszczać się" w Bieszczady.
Te mniej znane oczywiście ;)
Osławicę kojarzycie zapewne jak każdy - z wypasu owiec i bacówki, w której możecie kupić serki w sezonie. Małe kosiarki - owieczki dbają o to, żeby tereny dawnej wsi nie zarosły. Przejeżdżając tędy, pewnie nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że była tu cerkiew, cmentarz, wioska licząca ponad 100 domostw...
Czas nadrobić zaległości :)

Krzyż przydrożny w Osławicy

Osławica to stara wieś, położona nad potokiem o tej samej nazwie. Lokowana w 1530 roku przez Jaczko Wosczynka pochodzącego z Radoszyc. Pierwotnie stanowiła królewszczyznę, potem przeszła w ręce Mikołaja Herbuta Odnowskiego - kasztelana przemyskiego.
Szematyzm duchowieństwa diecezji przemyskiej podaje, że w 1880 roku mieszkało tu 611 osób i istniała jednoklasowa szkoła podstawowa.

Oslawica - mapa WIG 

Jeśli przyjrzeć się mapie WIG z 1938 roku, widzimy, że zabudowa wsi oraz główna droga biegła inaczej niż obecnie. Domy usytuowane były w pobliżu potoku i torów kolejowych. Obecnie droga znajduje się wyżej.

Stacja kolejowa Osławica

W 1921 roku w Osławicy było 121 domów i 723 mieszkańców (696 grekokatolików, 13 rzymskich katolików, oraz 13 Żydów). Po 1944 roku wieś całkowicie opustoszała, została wysiedlona i zniszczona. Później na jej terenie działał PGR, po którym pozostało parę budynków i osiedle. 

W sumie dziś w Osławicy mieszka około 40 osób i nie jest to formalnie wieś, a tylko osada (po byłym państwowym gospodarstwie rolnym).  

Nowa droga

Cerkiew pw. św. Michała Archanioła

W 1821 roku zbudowano w Osławicy nową, murowaną cerkiew filialną pw. św. Michała Archanioła. Była bardzo podobna, do tej znajdującej się do dzisiaj w  pobliskim Smolniku nad Osławą. Parokrotnie remontowana cerkiew przetrwała II wojnę światową, a do ruiny doprowadziła ją działalność PGR-u...

Zdewastowaną i grożącą zawaleniem cerkiew rozebrano w latach sześćdziesiątych, wieża stała do lat siedemdziesiątych.

Zdjęcie z książki ,,Ukraińskie kościoły w Polsce", wydanej w Rzymie w 1969 roku

Do dnia dzisiejszego po cerkwi nie zostało kompletnie nic, nawet kamień na kamieniu. Obok znajdował się cmentarz cerkiewny. Zachowały się dwa oryginalne, kamienne nagrobki, oraz jedna nieczytelna płyta z krzyżem. 

Cmentarz w Osławicy

Pozostałe mogiły, albo zapewne tylko część z nich znaczą żeliwne krzyże, postawione tu w latach późniejszych.

Cmentarz i cerkwisko są ogrodzone siatką pewnie po to, żeby uchronić je przed wszędobylskimi owcami. Miejsce to znajduje się jakieś 50 m od głównej drogi, powyżej niej. 

Na starym zdjęciu znalazłam krzyż przydrożny z widokiem na cerkiew. Nie byłabym sobą, gdybym nie przeprowadziła rekonesansu na ten temat. Otóż po analizie map WIG-owskich, oraz tych aktualnych okazało się, że krzyż nadal stoi :)

Osławica

Musicie mi uwierzyć na słowo, że to ten sam krzyż. Krajobraz, który rozlegał się z górki na której ten krzyż się znajduje zmienił się oczywiście nie do poznania. Rośnie dużo więcej drzew, droga którą widzicie zmieniła swój bieg...

Osławica, krzyż łemkowski z 1901 roku

 Oczywiście spacer główną drogą nie ma sensu, dlatego polecam Wam wędrówkę po łąkach, bocznych dróżkach... 

Wędrówka po dawnych wioskach jest dla turystów z wyobraźnią. Idziesz boczną drogą, koło ciebie śmigają samochody, ale Ty myślisz o tym, że to właśnie tu gdzie idziesz biegła wioskowa arteria tętniąca życiem. 

Tu gdzie drzewa w środku kadru biegną tory kolejowe

W Osławicy urodził się kpt. pilot Kazimierz Swoszowski - weteran I wojny światowej.  Brał udział w I wojnie światowej, służąc w Armii Austro - Węgierskiej. Po wybuchu wojny polsko - bolszewi. ckiej zgłosił się na ochotnika i walczył w obronie Lwowa. Poniósł śmierć w wieku 27 lat. Jego samolot został zestrzelony. W Osławicy znajduje się tablica informacyjna poświęcona temu żołnierzowi. Natomiast jego ciało spoczywa na cmentarzu w Sanoku.

Chciałabym jeszcze kiedyś wspiąć się na łąki powyżej Osławicy. Pną się w górę, prawie po same szczyty wzniesień. Muszą się stamtąd roztaczać piękne widoki... 
Jednak póki co pora ruszać dalej, na nieznane tereny :) 




© Kasia Skóra





Źródła:
http://www.twojebieszczady.net/
Rewasz ,,Przewodnik dla prawdziwego turysty" pod red. Pawła Lubońskiego
https://cerkiewne.tematy.net/