Na zachodnich rubieżach Łemkowyny - Wojkowa

Wojkowa lezy w dolinie Wojkowskiego Potoku będącego dopływem Muszynki. Wieś leży w odległości 9 km od Tylicza i 7 km od Powroźnika. Połozona jest tuż przy granicy państwa na wysokości 660 m n.p.m. Miejscowość jest malowniczo położona wśród rozległych masywów leśnych Beskidu Sądeckiego.

Na północ od wsi piętrzy się Przykre ( 768 m n.p.m.) i Pusta ( 822 m.n.p.m.), na zachodzie Słupne ( 817 m n.p.m.) i Barwinek ( 855 m n.p.m.). Na południe od wsi wznoszą się pasma wododziału granicznego, w którym wyróżnia się kulminacja Kamiennego Horbu ( 928 m n.p.m.). Nieduża, licząca nieco ponad 200 osób wioska wchodzi w skład muszyńskiego zespołu uzdrowiskowo - wypoczynkowego.

Wojkowa została lokowana wśród lasów, na surowym korzeniu w 1595 roku, na mocy przywileju kardynała Jerzego Radziwiłła. Osadźcą wsi był niejaki Homa z Powroźnika. Do obowiązków miejscowych kmieci nalezało dostarczanie wina i innych towarów z Węgier na dwór starosty muszyńskiego. Ludność miejscowa trudnila się hodowlą i uprawą ziemi. We wsi był młyn, folusz, trak i karczma. Wyrabiano też potaż i węgiel drzewny dla hut.

Na miejscu byla cerkiew i gospodarstwo popie, co dowodzi, że już w XVII wieku musiała byc tu cerkiew, na miejscu której wzniesiono w 1782 roku do dziś istniejącą świątynię. W XVIII wieku na granicy Austriacy zbudowali okopy, często przypisywane konfederatom. Początkiem XX stulecia znajdowała sie tu juz szkoła i czytelnia Kaczkowskiego. Miejscowi Łemkowie uważali się za Starorusinów.

W okresie okupacji próby zjednania sobie miejscowej ludności czynili nacjonaliści ukraińscy. W latach 1945 - 1947 miejscowych Łemków przesiedlono do ZSRR i na Ziemie Zachodnie. Na ic miejsce przybyli nowi osadnicy. W 1969 roku dokonano tutaj zmian granicznych z Czechosłowacją przekazując część nadgranicznych pastwisk ( 0.8 km2) w zamian za skrawek wododziału w Bieszczadach, którym biegła linia kolejki wąskotorowej z Łupkowa do Cisnej.
 Przez wieś wiedzie szlak żółty z Muszyny do Muszynki.

W Wojkowej na uwagę zasługuje cerkiew pw. św. Kosmy i Damiana, obecnie uzytkowana jako kościół rzymskokatolicki. Cerkiew istniała już pod koniec XVI wieku jednak obecny budynek powstał w 1790 lub 1792 po tym, gdy pierwsza świątynia spłonęła. Po akcji "Wisła" obiekt został przejęty przez kościół łaciński i od 1951 roku używany jest jako kościół filialny.

Cerkiew ta jest trójdzielna. Ponad przedsionkiem wznosi się weża o konstrukcji słupowo - ramowej z drewnianym chełmem i kutym krzyżem.Ściany wieży obite są gontem, a pozostałe szalowane poziomymi deskami. Pierwotnie dach równeż kryty był gontem ,obecne dachy pokryte są blachą.

Teren przycerkiewny otoczony jest niskim, kamiennym murkiem. Poza nim stoi nowa drewniana dzwonnca słupowo - ramowa pokryta dachem gontowym i współczesnymi dzwonami poświęconymi św Kingdze, Agacie i Józefowi.

Dwa cmentarze , stary i nowy, położone są na zachód od cerkwi. na starym cmentarzu zachowało się jedynie kilka kamiennych krzyży..... Stary cmentarz ogrodzony jest drewnianymi żerdziami, nie zrobiono jednak żadnego wejścia. Trzeba sobie samemu radzić :)

Nagrobek ten wykonany z kiepskiej jakości materiału jest już bardzo zniszczony

Żeliwny krzyż schowany pod drzewem

Chodząc po Wojkowej chcieliśmy oszukać zabytkową kapliczkę zaznaczoną na mapie. Okazało się że kapliczka właśnie przechodzi remont, wnętrze jest puste. zapewne figury posłano do renowacji.
Kapliczka uzyskała ładny dach, recznie wykonane rynny wraz z podporami.

 Kapliczka i wiekowy jesion obok niej

Kapliczka po remoncie, lecz czy wierna jest oryginałowi?

Zobaczywszy już wszystko mamy jeszcze zamiar udać się w stronę granicy polsko - slowackiej. znajduje się tam źródło zwane Kralova Studna, miejsce do odpoczynku i rekreacji oraz wieża widokowa. Oczywiście wszystko to położone jest u naszych południowych sąsiadów, tuż przy granicy. 

Budynek niewielkiej, miejscowej szkoły :)

Nieco powyżej szkoły znajdował się budynek dawnego Grenschutzu, wzniesiony przez Niemców w czasie okupacji.Na jej strychu znajdują schronienie nietoperze  o czym informuje nas stosowna tabliczka.

 Ruiny strażnicy niemieckiej'

Po wojnie budynek ten służył jako Ośrodek Akademii Rolniczej w Krakowie. Następnie był budynkiem mieszkalnym. W 2014 roku został rozebrany. Pozostał po nim jedynie narożnik z widocznymi otworami strzelniczymi...

Ruiny strażnicy

Po minięciu szkoły i ruin strażnicy idziemy polna drogą w stronę granicy , raz po raz oglądając się za siebie i podziwiając widoki :) W połowie drogi odnajdujemy świeżo zbudowane boisko. W tej górskiej wiosce musiano specjalnie wyplantować teren bo nie ma tutaj miejsc płaskich nadających się do zrobienia boiska :) 

 Boisko zamknięte na głucho, widok zza krat  :) 

Krzyż postawiony z okazji akcji "Różaniec do granic"

 Jesienne pejzaże :)

Do Królewskiej studni łatwo trafić :)

Królewska studnia ( kralova studna) - według przekazów w miejscu tym w 1471 roku spotkal się król Węgier Maciej Korwin z królem Polski Kazimierzem Jagielończykiem i jego synem Kazimierzem królewiczem, późniejszym świętym kościoła katolickiego

 Takich rzeźb jest tam więcej :) 

W XIX wieku prowadził przez ten teren szlak handlowy z Węgier do Galicji. Źródło znajduje się poniżej grzbietu, ocembrowane i zabezpieczone drewnianym daszkiem. Nieco dalej na granicy znajduje się wiata turystyczna postawiona przez słowackie stowarzyszenie "OZ Kralova Studna"

 Wiata a w tle pasmo Jaworzyny Krynickiej

Jest tutaj sporo ławek, miejsce na ognisko, huśtawka , zadaszenie.  Wszystko jest w bardzo dobrym stanie mimo że miejsce to otwarto już kilka lat temu :) Miejsce wspaniałe które urzekło nas od samego początku :)

 Stylowa wiata postawiona przez Słowaków

W zagajniku brzozowym , tuż za chatką, znajdują się atrakcje dla najmłodszych :) Kilka huśtawek, mała piaskownica i nic więcej dzieciom nie potrzeba :)

Plac zabaw przy wiacie 

Kilkaset metrów dalej podążamy wzdłuż granicy by odszukac kolejną  intrygującą rzecz a mianowicie solidną wieże widokową postawiona przez Słowaków. Mierzy ona 13 metrów wysokości i wybudowana została w 2011 roku. Roztacza się z niej rozległy widok na Góry Czerchowskie, Beskid Sądecki oraz Busov  - najwyższy szczyt Beskidu Niskiego.

 Solidna wieża zachęca do podziwiania widoków

Wiata i miejsce na ognisko pod wieżą widokową

 Wiata widziana z góry

 Widok w stronę Gór Czerchowskich

 Po porannym całkowitym zachmurzeniu wyjrzało słońce 

 Droga wiodąca wzdłuż  granicy

 Cudowna jesień  w Beskidzie Sądeckim

Niezwykle przebarwiający się bukowy las

Po redukcji kolorów pozostała tylko czerń i  żółć....

To była nasza pierwsza wyprawa w Beskid Sądecki i na pewno nie ostatnia. Turystów nie spotkaliśmy za wiele na szlakach , za to była niesamowita jesień pełna kolorów i słońca :) Warto było prawie dwie godziny jechać samochodem by podziwiać takie panoramy i wędrować tymi malowniczym szlakami .

Kamil 

Źródła: 

"Krynica Zdój i okolice" , Janusz Michalak

www.wikipedia,org.